Zeg je Alentejo, zeg je wat mij betreft wijn! Het wijngebied Alentejo, gelegen tussen de regio’s Algarve en Lissabon, beslaat meer dan 30% van Portugal en is de grootste regio van het land. Het is niet alleen indrukwekkend in omvang, maar imponeert ook op het gebied van de wijnproductie, olijfolieproductie, de verrukkelijke keuken en natuurlijk de prachtige natuur. Ik bracht een bliksembezoek aan wijnhuis Herdade do Esporão waar ze al sinds de jaren ’70 van de vorige eeuw bezig zijn met wijn maken.

Herdade do Esporão

Het wijnhuis Herdade do Esporão

In september 1973 kochten José Roquette en Joaquim Bandeira samen dit stuk land om een wijngaard te beginnen. Helaas werd in 1974 Portugal een dictatuur en was het verboden om eigendom te hebben in de vorm van bijvoorbeeld land. Gelukkig kon er begin jaren ’80 weer meer verbouwd worden en werden de wijngaarden uitgebouwd tot 400 hectare, het grootste aaneengesloten wijnbouwgebied van het Iberisch Schiereiland toentertijd. Nu (2022) zijn er 440 hectare wijngaarden, op een totaal aantal van 1840 hectare grond. En sinds 2019 zijn ze bij Herdade do Esporão helemaal certified organic.

Op bezoek bij Wijnhuis Herdade de Esporão - Alentejo, Portugal
Op bezoek bij Wijnhuis Herdade de Esporão - Alentejo, Portugal
Duurzaamheid is key

Pedro Lopes Vieira, sales manager van Herdade do Esporão, laat ons alles zien. “Eén van onze belangrijkste duurzame aspecten voor ons is het omgaan met water. Alentejo is een hele warme en droge regio, dus water is een waardevol goed. We hebben onder andere een dam gebouwd in een eigen meer waardoor we een constante aanvoer van water kunnen garanderen. Ook de warme wind is een probleem waar we een biologische oplossing voor gevonden hebben: na elke 15 rijen wijngaard is er een rij met bomen en hoog struikgewas die ervoor zorgen dat de snikhete lucht wat wordt afgeremd.”

Door bijna twee derde van het land niet te gebruiken voor wijnbouw is er veel ruimte voor diverse flora en fauna. Zo zijn er schapen die helpen met het onkruid tussen de wijnranken te verwijderen, eten kippen schadelijke insecten op en zijn er vele verschillende soorten vogels en vleermuizen die hier een plekje gevonden hebben. Vleermuizen zijn bij uitstek een graag geziene gast, omdat zij per dag drie tot vier keer hun eigen lichaamsgewicht aan insecten eten.

Pedro: “We geloven dat je door de biologische manier beter fruit zal krijgen. En als je beter fruit hebt, ga je betere wijn produceren.”

De wijnen van Esporão

Op de 440 hectare wijngrond worden maar liefst 40 verschillende druiven verbouwd. Maar daar blijft het niet bij: er is ook een speciaal stuk wijngaard opgeofferd om te testen met 120 verschillende druivenrassen. Deze ampelografische wijngaard is aangelegd om te kijken hoe verschillende druivenrassen omgaan met het terroir, de warme winden, het watertekort en de klimaatverandering in het algemeen. Een stukje wijngaard om te bestuderen en om mee te spelen voor wijnmaker João Ramos.

De marmeren lagares worden gebruikt om druiven met de voetjes uit te persen. Onder andere de Aragonez druifjes die in de Esporão Private Selection Red zitten beginnen zo hun carrière als topwijn.

Op bezoek bij Wijnhuis Herdade de Esporão - Alentejo, Portugal

De verschillende wijnen uit de Alentejo zijn ondergebracht in 10 lijnen, variërend van biologisch tot niet-biologisch, eigen druiven tot aangekochte druiven, blends tot single variaties en van verschillende terroirs. De rode Esporão Colheita was in 2015 de eerste biologische wijn van het wijnhuis dat op de markt kwam én van alleen eigen druiven. De rode blend bestaat uit Touriga Nacional, Aragonex, Touriga Franca, Cabernet Sauvignon en Alicante Bouschet. Veel rijp fruit, pruimen, rond mondgevoel met een fijn zuurtje. Ook de witte Esporão Reserva van Antão Vaz, Arinto en Roupeiro is geweldig; tonen van grapefruit en abrikoos, aangevuld met witte peper. Elegant en harmonieus met een lange afdronk.

Op bezoek bij Wijnhuis Herdade de Esporão - Alentejo, Portugal

Bijzonder om te benoemen zijn ook de Talha wijnen. De romeinen gebruikten al kleien amforen (talha’s) om hun wijn in te rijpen en de traditie leeft nog altijd voort in de Alentejo. In 2014 startte ze met een eigen kleine productie en in 2015 kwam Herdade do Esporão voor het eerst met een eigen talha wijn.

Portugese talha
De beroemde toren

Zo’n 5 kilometer van het centrale wijnhuis ligt The Perdigões Archaeological Complex met de beroemde Esporão Tower die het logo van het wijnhuis siert. Van verre is de witte, vierkante structuur al goed te zien. De toren werd waarschijnlijk tussen 1457 en 1490 gebouwd door D. Álvaro Mendes de Vasconcelos als woonhuis en toevluchtsoord. In de afgelopen jaren is het gebouw in zijn oude glorie hersteld en zijn er verschillende ruimtes in de toren in gebruik als bijvoorbeeld filmzaal. Ook zal er een klein archeologisch museum worden geopend met artefacten die in en rondom de wijngaard gevonden zijn.

Esporao Tower
Herdade do Esporão Restaurant

Nog het rede om een bezoek te brengen aan Herdade do Esporão is het restaurant. En niet zomaar een restaurant; chef Carlos Teixeira en zijn team zijn per december 2021 gelauwerd met niet alleen een Groene Michelin ster voor hun duurzame keuken, maar ook een ‘echte’ Michelin ster! Het restaurant kijkt uit over het glooiende landschap met eindeloze rijen wijnranken en in de achtertuin zien we één van de moestuinen met kruiden en bloemen die in de keuken gebruikt worden. Want naast kruiden en bloemen zijn er ook verschillende boomgaarden met fruit, groentes en hebben ze een eigen schaapskudde dat naast het wieden van het onkruid tussen de wijnranken ook dienst doet als lunch.

“We koken met lokaal geteelde seizoensproducten, waarvan het overgrote deel afkomstig is uit de Alentejo, onze eigen moestuin of op onze boerderij wordt geproduceerd (onder andere lamsvlees, varkensvlees, druiven, olijven en appels). Ons doel is om zelfvoorzienend te worden in energie dankzij hernieuwbare bronnen.”

Chef Carlos

Wij aten kneitervers brood met uiteraard Herdade do Esporão olijfolie, lamsvleesbitterballen, een kleurrijke bietensalade, tempura groenten*, gebraden lamsbout en een chocoladedessert met olijfolie én een glaasje port van het eigen wijnhuis Quinta dos Murças. Goddelijk! De lunch (je kan plaatsnemen tussen 12:30 en 15:30) kan van dinsdag t/m zaterdag en je kan kiezen uit een 5-gangen of 7-gangen verrassingsmenu en natuurlijk kun je kiezen voor een bijpassend wijnarrangement met Herdade do Esporão wijnen. Reserveren via de website.

*Wist je trouwens dat tempura niet Japans was maar Portugees? In de 16e eeuw brachten Portugese katholieke missionarissen deze kookmethode mee naar Japan.

Olijfolie – Het groene goud

Sinds 2016 heeft Herdade do Esporão ook een eigen olijfolie productie. Elk jaar komen er biologische en niet biologische olijven van maar liefst 1000 hectare olijfgaard naar Reguengos om verwerkt te worden. De hele productiemethode is dubbel gebouwd, zodat de biologische olijven apart verwerkt kunnen worden van de niet biologische. Zelf heeft Herdade do Esporão 80 hectare olijfbomen staan. Voor een liter olijfolie heb je tussen de 5 en 10 kg olijven nodig, afhankelijk van het ras olijven. Per oogst verwerkt deze pers maar liefst 10 miljoen kilo olijven die bij elkaar goed zijn voor ongeveer 1 miljoen liter olijfolie.

Aan het hoofd van deze immense operatie staat Ana Carrilho, de oleologist, die ons rondleid over het terrein en de kelders met enorme tanks met honderdduizenden liters olijfolie. Bij Herdade do Esporão gebruiken ze de olijven van 12-13 verschillende Portugese variëteiten. Ook hier wordt weer duurzaam gewerkt; de blaadjes, schillen en pitten van de olijven die achterblijven na het persen worden als energiebron in de vorm van biomassa gebruikt of gefermenteerd tot meststoffen voor de wijngaarden. Leuk detail in de kelder vond ik het zeewier-filtersysteem waarmee de olie wordt gefilterd voor het bottelen. Dit haalt alle onzuiverheden uit de olie op een natuurlijke manier. Heel bijzonder!

Olijfolie proeverij

Ik moet bekennen dat ik nog nooit een olijfolie proeverij heb gedaan. Mijn verwachting was dat het zou lijken op een wijnproeverij, maar het gaat toch een beetje anders. Ana legt uit dat er kobalt blauwe glaasjes worden gebruikt, omdat je dan niets kan zeggen over de kleur van de olie die in je glas zit. En dus puur alleen op de smaak kan beoordelen.

Esporão Olive Oil

Idealiter proef je olijfolie op een temperatuur van 28°C omdat dit het punt is waarop de olie het meeste aroma’s afgeeft. Dus even het glaasje in je handen houden om de inhoud wat op te warmen. Daarna gaat het bijna als met wijnproeven: beetje draaien in je glas, klein slokje nemen, door je hele mond laten gaan, beetje lucht erbij en dan doorslikken. Heel bizar hoe groot de verschillen tussen de oliën zijn; van verse kruiden en fruit en van delicaat tot complex. Probeer het zelf eens! Je zal versteld staan van de verschillen tussen de olijvenvariëteiten.

Douro & Vinho Verde

Herdade do Esporão heeft niet alleen in de Alentejo wijngaarden, maar ook in de Douro en in de Vinho Verde-streek, helemaal in het noorden van Portugal. Quinta dos Murças ligt op de rechteroever van de rivier de Douro, tussen Régua en Pinhão. Het historische landgoed bestaat uit maar liefst acht verschillende terroirs en er werd in 1947 voor het eerst een verticale wijngaard aangeplant in de Douro. Naast de wijnen en port die ze er produceren is er ook een groot gastenverblijf inclusief zwembad waar je kunt vertoeven.

In de regio Vinho Verde ligt het wijnhuis Quinta do Ameal in de subregio Lima, de bakermat van de Loureiro druif. De combinatie van de ligging, de granietbodems en het karakteristieke klimaat van de regio resulteren in zeer smakelijke wijnen met karakter. Geen Alvarinho, zoetigheid of bubbels wat hier de scepter zwaait, maar all hail the new king: Loureiro.

VINHO VERDE QUINTA DO AMEAL

Slapen

Het enige wat je eigenlijk (nog) niet kan bij Herdade do Esporão is overnachten. Hoewel ze wel één keer per jaar een speciaal festival organiseren waarbij er luxe tenten worden geplaatst om in te overnachten, zijn er nog geen permanente slaapplekken. Maar daar zijn ze volgens Pedro wel naar aan het kijken, maar alleen als dat op een duurzame manier kan. Tot die tijd is Montimerso Skyscape Country House een fantastisch alternatief.

Montimerso Skyscape Country House

Prachtig ingerichte ruime kamers, eigen patio, mountainbike voor de deur om vrij te gebruiken, een infinity pool met uitzicht op het Lago do Alqueva stuwmeer en heerlijk restaurant met uiterst vriendelijke bediening. Mocht je in de buurt zijn, dan is Montimerso Skyscape Country House echt een aanrader.


Elke week de nieuwste recepten/artikelen in je mailbox? Schrijf je dan via deze link in voor de wekelijkse nieuwsbrief!


Voor dit artikel ben ik door Importeur Delta Wines uitgenodigd, maar deze post bevat 100% mijn eigen mening en beleving.

Disclaimer


MEER WIJN: