Waar denk je aan als ik zeg Friesland? Misschien denk jij wel aan de Elfstedentocht, schaatsen of de Sneekweek; maar als ik aan Friesland denk, doemt er gelijk een fles Sonnema Berenburg in mijn hoofd op. Vroeger toen ik nog in de slijterij werkte (niet in Friesland), was Berenburg eigenlijk vooral populair bij de wat oudere mensen, maar in Friesland wordt Berenburg ook veel onder jongeren gedronken. Dus toen ik een uitnodiging kreeg om eens bij de fabriek in Bolsward te komen kijken hoe ze Sonnema Berenburg maken, begon ik maar meteen met de Tocht der Tochten naar het Hoge Noorden!
Sonnema Berenburg: Hoe’t it allegear begûn
De naam Berenburg heeft niets te maken met Friese beren mocht je dat soms denken. Het was de achternaam van de Amsterdamse kruidenhandelaar Hendrik Beerenburg. Hij verkocht kant-en-klare kruiden pakketjes, waarmee je zelf een alcoholische kruidendrank kon maken door de pakketjes in een fles jenever of brandenwijn te doen. Friese schippers namen de kruidenbuiltjes mee naar huis waar in 1860 herbergier Fedde Sonnema wel handel zag in de kruidendrank. Hij struinde de oevers van de Friese meren af naar gewassen om aan zijn eigen kruidenmengsel toe te voegen. Fedde had het recept van de Beerenburg een eigen draai gegeven en dus bedacht hij dat de naam ook wel net even anders kon. Een grote verandering werd het echter niet. Hij haalde uit ‘Beerenburg’ een ‘e’ en zo ontstond de naam Berenburg.
In het bezoekerscentrum van Sonnema Berenburg in Bolsward (helaas niet meer mogelijk om te bezoeken) zijn nog veel oude documenten, reclame-uitingen en voorwerpen te zien die Fedde gebruikte voor het produceren van zijn Berenburg.
Súnder Sietze gjin Berenburg
Fedde Sonnema is natuurlijk al een tijd niet meer onder ons en actief in de fabriek, maar Fedde’s-kruiden-kindje is al sinds 1980 in goede handen bij Sietze Galama. En dat bleek ook wel eerder in 2022: Sietze brak zijn been maar omdat hij onmisbaar is in de productie van Sonnema Berenburg lag de productie een aantal dagen stil! Tot Sietze in een rolstoel langskwam om aanwijzingen te geven. Dat is pas hart voor de zaak!
It geheim fan de krûden
Maar hoe maak je nu precies de échte Sonnema Berenburg? Het begint allemaal met de juiste krûdenmix (kruidenmix). Maar liefst 71 verschillende kruiden zitten er in de mix voor de traditionele Sonnema Berenburg. Deze mix wordt in zogeheten ’trektanks’ van 2500 liter gemengd met neutrale alcohol (96,5 procent) en water waar dat 24 uur moet trekken. Na 24 uur wordt de berenburg afgetapt, gemixt met suiker en gefilterd. De kruidenmix blijft achter in de tank en vormt een soort kruidenlaag op de bodem van de trektank. Daarbovenop komen dan weer nieuwe kruiden, alcohol en water. Zo blijven de “oude” kruiden smaak afgeven aan de berenburg.
Het hele recept van de krûdenmix wordt natuurlijk niet prijsgegeven, maar er zit sowieso jeneverbes, sandelhout, laurier, gentiaan, gedroogde sinaasappelschillen, kalmoes en brandnetel in. Er komt dus geen ketel aan te pas; eigenlijk is Sonnema Berenburg een soort gezoete kruidenthee, maar in plaats van warm water neem je een mix van alcohol en water!
En zo worden er maar liefst 1,5 miljoen literflessen per jaar afgevuld en verkocht. Allemaal vanuit deze kleine fabriek in Bolsward! En een leuk detail: toen ik op bezoek was, liep er net een meneer op leeftijd met een doosje Sonnema naar buiten. Dat bleek een oud-werknemer te zijn waarbij een maandelijks rantsoen Berenburg nog onderdeel was in zijn vroegere arbeidscontract. Die mogen dus nog een aantal keer per jaar na hun pensioen hun contractuele verplichtingen op komen halen bij de fabriek. Hoe leuk! Na even nagevraagd te hebben is deze clausule helaas nu niet meer opgenomen in de huidige arbeidsovereenkomsten. ;)
Zelf de Sonnema fabriek bezoeken
Update: Helaas is het bezoekerscentrum niet meer mogelijk om te bezoeken.
Het bezoekerscentrum gesloten vanwege renovatie en vernieuwing van de tentoonstelling. Maar hopelijk kun je eind september 2022 weer zelf langsgaan in Bolsward om te kijken naar de productie van de échte Sonnema Berenburg!
Elke week de nieuwste recepten/artikelen in je mailbox? Schrijf je dan via deze link in voor de wekelijkse nieuwsbrief! Of volg ons via Facebook, Instagram of Pinterest.
Voor dit artikel ben ik door Sonnema Berenburg uitgenodigd, maar deze post bevat 100% mijn eigen mening en beleving.
Goedemorgen ik heb een vraagje, mijn man is bijna jarig en hij is gek op Sonnema Berenburg. Is er een mogelijkheid dat wij als verrassing voor mijn man Sonnema Berenburg kunnen bezoeken en zo kunnen meemaken hoe Sonnema Berenburg gemaakt wordt? En kan het eventueel op een zaterdag?
Mvg Romy
Dag Romy, voor dit soort vragen kunt u het beste even contact opnemen met Sonnema zelf (info@sonnema.nl), volgens mij is het bezoekerscentrum alleen nog niet klaar helaas.