Onze eerste echte vakantie samen, met een oude Opel Corsa die het nét haalde over de Duitse grens, ging naar Tsjechië. Geen groot plan, geen navigatie (Google Maps bestond amper), gewoon rijden tot we bier zagen. En dat gebeurde sneller dan gedacht. In elk dorp stond wel een brouwerij, een tankstation met halve liters en een herberg waar het bier goedkoper was dan water.
Veertien jaar later keer ik terug, maar dit keer iets georganiseerder. De liefde voor Tsjechië is gebleven, net als die voor goed bier. Want eerlijk is eerlijk: als er één land is waar bier nog altijd met trots, vakmanschap en dorst wordt gemaakt, dan is het hier. Van de historische kelders van Pilsen tot de charmante dorpsbrouwerijen in Centraal-Bohemen, deze roadtrip laat zien waarom bier in Tsjechië zoveel meer is dan een fijne dorstlesser.
Een handig kaartje ↓
Dag 1 Pilsen: waar het allemaal begon
Wie denkt aan bier in Tsjechië, denkt aan Pilsen. Hier werd in 1842 het allereerste pils ter wereld gebrouwen door de Beierse brouwer Joseph Groll. Het resultaat was helder, goudkleurig en verfrissend en zette een wereldwijde trend in gang. Vandaag de dag kun je bij Pilsner Urquell zelf zien hoe dat iconische bier nog steeds op traditionele wijze wordt gemaakt.
Pilsner Urquell brouwerij
Tijdens de rondleiding wandel je door het historische brouwhuis met koperen ketels, langs moderne bottellijnen en door de ondergrondse kelders die kilometerslang onder de stad doorlopen. Het hoogtepunt is de proeverij van ongefilterde pils, rechtstreeks uit het houten vat, met een schuimlaag die bijna romig te noemen is. Lees meer over het brouwerijbezoek in mijn uitgebreide artikel over Pilsner Urquell.
Na het brouwerijbezoek is het tijd om de stad te verkennen. Pilsen is een levendige universiteitsstad met een charmant historisch centrum. Op het Republieksplein torent de Sint-Bartholomeüskathedraal hoog boven alles uit (je kunt hem ook beklimmen) en in de zijstraten vind je gezellige cafés, kunstgalerijen en boetiekjes.
Eten: Er zijn in Pilsen genoeg opties om te eten. Kies bijvoorbeeld voor Na Spilce, gevestigd in de voormalige gistkelders van Pilsner Urquell. Hier proef je traditionele gerechten als goulash in donker bier of gegrilde worst met zuurkool. En drink je de ongefilterde Pilsner van de tap. Waar ze ook ongefilterde Pilsner van de tap schenken (en dat zijn maar weinig plekken) is U Salzmannů, van de buitenkant lijkt dit niet zo’n grote zaak, maar van binnen is het enorm; inclusief een buitenterras aan de voor- en achterkant.
Tsjechisch craft beer drinken
Biertje drinken: Nog dorst naar ander bier dan Pilsner? Er zijn ook genoeg biercafés in Pilsen waar je craftbieren van andere Tsjechische brouwerijen kunt drinken. Zo heb je KEGzistence, Lokál Pod Divadlem, Pivstro, taproom Raven Pub City van de Raven Brewery en microbrouwerij Pivovarská Krčma, die een beetje verstopt zit op een binnenplaatsje naast het centrale plein.
Slapen: het Courtyard by Marriott Pilsen biedt prima kamers (beetje Sovjet sjiek) en ligt op loopafstand van alle bezienswaardigheden.
Dag 2 Tsjechische bubbels en badderen in bier
Bohemia Sekt
De volgende ochtend verruil je de pils voor bubbels bij Bohemia Sekt in Starý Plzenec, net buiten de stad. Dit wijnhuis produceert al sinds 1942 mousserende wijnen op de traditionele manier en charmat methode. Tijdens de rondleiding kom je door oude kelders waar duizenden flessen rustig rijpen, en ontdek je hoe Bohemia Sekt het populairste bubbelmerk van Tsjechië werd. Voor Engelstalige tours moet je wel even mailen met Bohemia Sekt, daar zijn geen vaste tijden/dagen voor.
Om de hoek van het bezoekerscentrum en winkeltje van Bohemia Sekt zit restaurant Český Dvůr waar ze ongefilterde en ongepasteuriseerde Gambrinus schenken van de tap. Lekker om de zware (maar wel lekkere!) kost van gegrild vlees, aardappels en schnitzels mee weg te spoelen.
Historic Underground of Plzen
Rijd terug naar Pilsen voor een tour door de historische kelders die onder de stad doorlopen die wel teruggaan tot de 13e eeuw. In ongeveer 1 uur loop je met een gids door de wirwar van gangetjes. Onderweg kom je artefacten tegen die tijdens werkzaamheden gevonden zijn, zoals oude potten, schoenen en dierenschedels. Er zijn dagelijks verschillende tours in het Engels, Duits en Tsjechisch. Na afloop van de tour krijg je een voucher die je bij naastgelegen café-restaurant Šenk Na Parkánu kan inwisselen voor een gratis biertje.
Pivovar Purkmistr
Genoeg gewandeld de afgelopen twee dagen; de middag en avond staat in het teken van bierig ontspannen. Bij Pivovar Purkmistr hebben ze een eigen brouwerij, restaurant, een aantal hotelkamers én een bierbad. Check hier in en je hoeft je nergens meer druk over te maken.
Ik heb vaker in een bierbad gezeten (hier in Ootmarsum, Praag en Brugge bijvoorbeeld), maar overal gaat het net even anders. Bij Purkmistr geven ze aan dat ze het liefste hebben dat je naakt in je badje gaat, maar niemand verbied je om wel badkleding aan te doen. De meeste baden zijn 1-persoons, maar er is ook een groter bad dat geschikt is voor 2 personen. De baden zijn deels van elkaar gescheiden door schuifwanden waardoor het iets minder privé aanvoelt dan andere bierbaden die ik heb gedaan. Wel stroomt er natuurlijk heerlijk eigen Purkmistr 12° pale lager uit de tap. Het badder-gedeelte duurt ongeveer 25 minuten, daarna wordt je verzocht om naar een rustruimte te gaan om even op een bedje te relaxen.
Even klaar met bier? Ze bieden ook bad- en wellness experiences aan met chocolade, abrikozen en hennep.
Eten: In het bijbehorende restaurant kun je ook alle andere bieren die de brouwerij produceert proberen; zoals naast de 12° pale lager een 12° dark lager, een NEIPA, India Pale Lager en een Písař Hefeweizen. Op de kaart staan Tsjechische delicatessen zoals kippenleverpaté, worstjes in donker bier, eend, geroosterde pork belly en rundvlees in roomsaus met brood dumplings. De voorgerechten vonden wij beter in de smaak vallen dan de hoofdgerechten; dus bestel gewoon lekker een tafel vol voorgerechten. En als dessert kreeg ik een glaasje Slivovice (pruimen brandy) met een plak spek en geraspte mierikswortel.
Slapen: Doe je dan ook gemakkelijk bij Purkmistr; de kamers zijn niet groot of heel luxe, maar daardoor ook betaalbaar. Kijk op booking.com voor beschikbaarheid en prijzen.
Dag 3 Lunchen in een treinstel en slapen in een bierhotel
Zastávka Nižbor
Op dag drie trekken we verder Centraal-Bohemen in, een groene streek vol bossen, heuvels en schattige dorpjes. Eerste stop is Zastávka Nižbor, een oud treinstation inclusief wagon dat omgetoverd is tot restaurant. Hier lunch je in gezellige zitjes met koffers in de rekken, met uitzicht op het spoor en het nieuwe station van Nižbor. Op de kaart staan stevige lunchgerechten en natuurlijk een selectie lokale bieren van de tap. Wij kozen voor de worstjes in biersaus (yum!), gefrituurde kaas met honing (yumyum!) en een Cmunda po Kaplicku; een pannenkoek van aardappel gevuld met de allerzuurste zuurkool die we ooit hadden gegeten. Dat was duidelijk niet zo’n succes. Maar de ongefilterde Bernard biertjes smaakten top erbij.
Pivovar Kytín
Daarna rijden we door naar Pivovar Kytín, een kleinschalige brouwerij met restaurant. Het dorp Kýtin ligt aan het historische Gouden Pad, een middeleeuwse handelsroute waar bier en zout ooit van Zuid-Bohemen naar Praag werden vervoerd. In deze moderne brouwerij (het pand ziet eruit alsof het er al een eeuw staat, maar de eigenaar Michal Pomahač heeft 8 jaar geleden alles nieuw laten bouwen) brouwen ze nog met open fermentatietanks. Ze brouwen 6 verschillende bieren (traditional, semi dark, dark, duo ale, smokey doutnák en een seizoenaal bier) en de 100.000 liter productie per jaar wordt voor 90% in hun eigen restaurant weggeschonken.
Daarnaast heeft Michal een fascinatie voor oude spullen en hoopt hij dat er naast de brouwerij een museum komt voor al zijn verzamelingen. Nu staat het restaurant nog vol met oude flessen, helmen en allerhande spullen.
MMX Pivotel
Sluit de dag af bij het MMX Pivovar Pivotel (bier hotel) in Dobřichovice, een hotel waar ze hun eigen (ongefilterd & ongepasteuriseerd) bier brouwen in de lobby. Vanachter een grote glazen wand kun je de brouwer goed op zijn vingers kijken. De brouwerij produceert geen grote range bieren; de core range bestaat uit een Výčepní pivo MMX 10°(pilsner) en de Ležák MMX 12° (een iets vollere pilsner); en toen wij er waren was en nog de Pšeničné MMX 12° (een weizen) verkrijgbaar. Van de lagertank mochten we het donkere bier alvast proeven dat later in het jaar op de tap erbij komt.
De bieren worden vooral in het eigen restaurant geschonken, wat wel een beetje schoolkantine-vibes uitstraalt. Het eten is vergelijkbaar; prima maar simpel. Het hotel en de kamers zijn wel erg minimalistisch en kaal; betonnen platen als plafond, geen schilderijtje boven je bed, dunne gordijnen en geen plankje in de badkamer voor je toilettas. Leuk om misschien langs te gaan voor een biertje, maar ik zou hier niet nog snel eens heen gaan om te slapen.
Dag 4 Van brouwerijdroom en bokkenbier tot brouwerijmuseum
Olivův pivovar
Na het ontbijt gaat de reis verder naar Olivův pivovar in Dolní Břežany. Miroslav Oliva had al jaren een droom: zijn eigen brouwerij. In 2015 kwam die droom eindelijk uit, samen met hoofdbrouwer Pavel Šusta, en werd de moderne brouwerij officieel geopend. Toch zit het verhaal dieper geworteld in de geschiedenis. Zoals kleindochter Julia Oliva vertelt: “De eerste brouwerijen in Dolní Břežany stammen al uit de zestiende eeuw, toen er bier en mout werden geproduceerd voor het kasteel. Mijn grootvader kwam hier in 2013, toen dit gebouw nog een paardenstal was. Hij hield van bier en wilde de oude traditie terugbrengen.” Wat ooit diende als stal voor koeien en paarden, is nu een hypermoderne brouwerij waar geschiedenis en innovatie samenkomen.
Vandaag de dag brouwt Olivův pivovar jaarlijks tussen de 800 en 1000 hectoliter bier, allemaal ongefilterd en ongepasteuriseerd. “We willen geen fabriek worden” zegt Miroslav nuchter. “We willen gewoon blijven brouwen en goed bier maken”. Ongeveer de helft van de productie wordt opgedronken in hun eigen restaurant/taproom; de rest is voor een aantal supermarkten in Praag.
De brouwerij gebruikt lokale mout en water uit de regio, en combineert Tsjechische hopsoorten met internationale varianten voor hun specials. De klassiekers Dolnobřežanská 10° en Laserbier zijn frisse, doordrinkbare lagers met die kenmerkende Tsjechische bitterheid. Daarnaast staan er altijd vier wisselende bieren op de tap, van een kruidige Saison met sinaasappel en koriander tot een rijke Stout of zomerse Hazy Pale Ale Jubilee, gebrouwen ter ere van het tienjarig bestaan. De brouwers experimenteren graag en luisteren naar hun gasten. “Mijn opa wil elk type bier minstens één keer maken” lacht Julia. “Dan kijken we gewoon wat de mensen het lekkerst vinden.”
Olivův pivovar is meer dan een brouwerij. In het bijbehorende hotel met acht kamers kun je blijven slapen, en in de wellness wacht een warm bierbad met hop en gist; goed voor de huid en gegarandeerd ontspannend. Het restaurant serveert gerechten die perfect aansluiten bij hun bieren, zoals langzaam gegaard vlees met biersaus of een Tsjechische kaasplank met biermosterd. Julia werkt inmiddels als restaurantmanager en leert de kneepjes van het vak. “Ik woonde mijn hele leven in Polen, maar ik ben hier nu vijf maanden. Uiteindelijk wordt dit allemaal van mij, samen met mijn broer” vertelt ze trots.
Pivovar Velké Popovice – Kozel bier
Pivovar Velké Popovice ligt een klein halfuurtje ten zuiden van Praag en is de geboorteplek van Kozel, eén van de bekendste bieren van Tsjechië. Hier wordt al sinds de veertiende eeuw bier gebrouwen, maar de moderne brouwerij startte in 1874 toen industrieel en burgemeester František Ringhoffer een nieuwe brouwerij met mouterij liet bouwen. De eerste batch Kozel rolde datzelfde jaar uit de ketels en sloeg meteen aan. Binnen een jaar werd er al achttienduizend hectoliter verkocht. De oude brouwerij wordt nu gebruikt als museum waar je meer leert over de interessante geschiedenis van de brouwerij en de bieren.
De donkere, stevige stijl waar de brouwerij beroemd mee werd, groeide uit tot een nationaal succes en later zelfs een exportbier. Inmiddels wordt Kozel in tientallen landen gedronken, maar de ziel van het merk zit nog steeds hier, tussen de koperen ketels, de oudere gebouwen uit begin twintigste eeuw en de lagerkelders die ruiken naar mout en geschiedenis. Tijdens een rondleiding loop je letterlijk door anderhalve eeuw biercultuur. Je ziet de oude brouwinstallaties, de moderne productie van nu en je proeft verschillende Kozel varianten. Van de lichte Kozel 10 met 4,2 procent alcohol tot de zachte donkerbruine Kozel Černý met tonen van caramel en een romige schuimkraag. Alle bieren worden gebrouwen met Saaz hop, afkomstig uit de Tsjechische regio’s Žatec en Ústí.
En dan is er natuurlijk de bok: Kozel betekent bok of geit in het Tsjechisch. Volgens de legende kwam een Franse schilder na de Eerste Wereldoorlog langs, kreeg eten en onderdak en bedankte de brouwerij door een trotse geitenbok op het uithangbord te schilderen. Die bok werd hét symbool van het bier, nog lang voordat marketingafdelingen het woord mascotte gebruikten. Sinds de jaren dertig woont er ook echt een geitenbok bij de brouwerij, en sinds de jaren zeventig heet die bok altijd Olda, vernoemd naar de eerste brouwer. Ja, je kunt Olda ontmoeten. Ja, je kunt met Olda op de foto. En ja, dat is stiekem toch een hoogtepunt.
Černokostelecký pivovar & brouwerijmuseum
Na de lunch in het gezellige brouwerijrestaurant Na Spilce rijd je door naar Kostelec nad Černými lesy, waar de Černokostelecký brouwerij een unieke blik biedt in het rijke bierverleden van Tsjechië. De negentiende-eeuwse brouwerij werd in 1986 gesloten, maar in plaats van verval volgde een tweede leven. Dankzij de tomeloze inzet van Milan Starec en Tomáš Vodochodský werd het complex gered van de ondergang. Deze twee bierliefhebbers begonnen ruim vijftien jaar geleden met het verzamelen en restaureren van oude brouwinstallaties uit gesloten brouwerijen door het hele land en zelfs daarbuiten. Hun missie was eenvoudig maar ambitieus: het ontstaan van een levend museum waar bezoekers het brouwproces van vroeger niet alleen kunnen zien, maar ook kunnen ruiken, horen en voelen.
De huidige opstelling is dan ook een waar paradijs voor iedereen met een zwak voor biertechniek. Niet alle apparatuur komt uit Kostelec zelf, maar alles hoort bij het grotere verhaal van Tsjechisch bier. Tijdens een rondleiding van anderhalf uur (even via de mail contact opnemen voor een Engelstalige tour) wandel je door meer dan vierduizend vierkante meter aan geschiedenis: zalen vol indrukwekkende houtgestookte brouwketel, koelschepen en gistkuipen die ooit in tientallen andere brouwerijen dienst deden. Veel van deze machines zijn inmiddels weer werkend gemaakt, en het plan is om op termijn met de originele installaties opnieuw bier te brouwen, precies zoals dat ruim honderd jaar geleden gebeurde.
Er is nu een tijdelijke moderne brouwerij waar ze hun eigen bier maken dat in het naastgelegen restaurant gedronken kan worden, maar de droom is om in de toekomst al het bier in de historische brouwerij te produceren.
Voor de nacht is de regio Říčany een fijne plek om te overnachten. Er zijn meerdere hotels waar je rustig bijkomt met een lokaal biertje op het terras terwijl de zon ondergaat.
Praktische tips voor bier in Tsjechië
Beste reistijd: de maanden september en oktober zijn ideaal. Het weer is mild en veel brouwerijen organiseren herfstfestivals.
Prijsniveau: bier in Tsjechië is nog een stuk betaalbaarder. Een halve liter kost vaak minder dan 3 euro.
Vervoer: een huurauto is handig, maar veel plaatsen zijn ook bereikbaar per trein of bus.
Rijden met drank op: In Tsjechië geldt een 0-alcohol beleid in het verkeer (anders dus dan in Nederland), dus zorg dat er altijd iemand de BOB is als je een brouwerij bezoekt.
Taal: met Engels kom je goed uit de voeten. Een vriendelijk “Na zdraví!” (proost) breekt altijd het ijs.
Elke week de nieuwste recepten/artikelen in je mailbox? Schrijf je dan via deze link in voor de wekelijkse nieuwsbrief! Of volg ons via Facebook, Instagram of Pinterest.
Geef een reactie